Fornybare energikilder // Çavkaniyên nûjenkirina enerjîyê

Denne teksten om fornybare energikilder finnes på flere språk. Tanken er at teksten skal være et supplement til andre læremidler og andre aktiviteter i opplæringen. Det er altså ikke meningen at disse ressursene skal stå alene, men at de kan brukes i innledning til arbeid med temaet.

Teksten kan, for eksempel, brukes sammen med tospråklig lærer for å aktivere elevenes kunnskaper om temaet, og å bidra til at eleven lærer fagspråk.

Scroll nedover for å finne flere ressurser.

Di jiyana me ya rojane de, em gelek elektrîkê bikar tînin. Em vê elektrîkê ji çavkaniyên cihêreng ên enerjiyê digirin. Du cûre çavkaniyên enerjiyê hene: çavkaniyên enerjiya nûjenbar û çavkaniyên enerjiya ne-nûjenbar. Di vê gotarê de, em ê li çavkaniyên enerjiyê yên nûjenbar binêrin.  

Bilde av lyspærer som lyser.
Bilde: Adobe Stock
Bilde av en ledning. I bakgrunnen er det en bil.
Bilde: Adobe Stock

Ku çavkaniyek enerjiyê bikaribê were nûkirin tê wateya ku em nikarin wê xilas bikin. Enerjiya nû her dem bi navgîniya pêvajoyên di xwezayê de xwebixwe tê afirandin. Mînakên çavkaniyên vê cûreya enerjîyê enerjiya avê, enerjiya bayê û enerjiya rojê ne. Ev her sê çavkaniyên enerjiyê, enerjiya xwe ji rojê distînin. Roj bi awayên cuda enerjîyê dide van her sê çavkaniyên enerjiyê.

Bilde av noe lyst på en himmel.
Bilde: Adobe Stock

Hêza Avê

Enerjiya avê enerjiya ku ji ava diherikê tê. Li Norwêcê di sûlava û çeman de gelek ava herikbar heye û em dikarin vê yekê ji bo hilberîna enerjiyê bikar bînin. Ew roj e ku dibe sedem ku ava li ser rûyê erdê dest bi tevgerê dike. Tav avê germ dike û dikê buhar. Dûv re av di ewran de kom dibe, ku di dawiyê de wek baranê vedigere erdê. Li ser rûyê erdê, av ji çeman ber bi deryayê ve diherike.

Foto: Adobe Stock

Hêza Bayê

Roj hewayê germ dike û dibe sedema livînê wê. Em vê yekê wek bayê dizanin. Em dikarin livîna bayê ji bo hilberîna enerjiyê bikar bînin. Em bi sazkirina turbînên bayê dikarin vê enerjiyê bikar bînin. Turbîn ne îcadeke nû ye û ji mêj ve heye, mînak ji bo hûrkirina gênim û çêkirina ardî hatîye bikaranîn.

Bilde av flere vindmøller. I bakgrunnen ser man skog og fjell.
Bilde: Adobe Stock

Enerjîya Rojê

Enerjiya rojê dikare hem ji bo germkirina avê û hem jî ji bo germkirina xaniyên ku em tê de dijîn werê bikaranîn. Enerjiya rojê dikare ji bo çêkirina elektrîkê, bi karanîna panêlên rojê, jî werê bikaranîn.

Bilde av solcellepanel som står på skrå på et gress.
Bilde: Adobe Stock
Bilde av solcellepanel på et hustak.
Bilde: Adobe Stock
Oppgaver til filmen på kurmanji