ውድብ ሕቡራት ሃገራት – ንሰላም ዝእከበሉ ቦታ
ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣብ 1945 ድሕሪ ካልኣይ ውግእ ዓለም ነዊሕ ከይጸንሐ እዩ ተመስሪቱ። እቲ ተስፋ፡ ሓደ ኣህጉራዊ ትካል ኣብ መጻኢ ንዝፍጸም ውግኣት ንምክልኻልን ነባሪ ሰላም ንምስራሕን መሳርሒ ክኸውን ይኽእል እዩ። 51 ሃገራት ቻርተር ሕቡራት ሃገራት ዝተባህለ ስምምዕ ፈሪመን። ቻርተር ሕቡራት ሃገራት ብዕለት 24 ጥቅምቲ 1945 ኣብ ግብሪ ወዒሉ፣ በዚ ምኽንያት ድማ እዩ መዓልቲ ሕቡራት ሃገራት ብዕለት 24 ጥቅምቲ ዝኽበር። ሎሚ ኣብ ዓለም ዝበዝሓ ሃገራት ኣባላት ውድብ ሕቡራት ሃገራት እየን።
ኣርማ ሕቡራት ሃገራት ካርታ ዓለምን ጨናፍር ኣውሊዕን ዘርኢ እዩ። ዋና ቤት ጽሕፈት ሕቡራት ሃገራት ኣብ ኒውዮርክ ኣመሪካ ይርከብ።
ዋና ጸሓፊ
ውድብ ሕቡራት ሃገራት ብዋና ጸሓፊ ዝምራሕ እዩ። ዋና ጸሓፊ ብሓፈሻዊ ጉባኤ ንሓሙሽተ ዓመት ዝሽየም እዩ። ዋና ጸሓፊ ንመዓልታዊ ስራሕ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ናይ ምምራሕ ዝለዓለ ሓላፍነት ኣለዎ። ካልእ ኣገዳሲ ዕማም ድማ ግርጭታት ከይለዓሉ፣ ከይምዕብሉ ወይ ከይሰፍሑ ብፖለቲካዊ መዳይ ምስራሕ እዩ። ዋና ጸሓፊ ንሰላም ዓለም ኣብ ሓደጋ ከእትዉ ዝኽእሉ ጸገማት እውን ምስ ባይቶ ጸጥታ ከልዕል ኣለዎ።
ዕዮ ውድብ ሑቡራት ሃገራት
ውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝሰርሓሉ ዝተፈላለየ መዳያት ሓላፍነት ዝስከማ ብርክት ዝበላ ክፍልታት ዝሓቖፈ ዓቢ ትካል እዩ። ስራሕ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ሰለስተ ቀንዲ መዳያት ሰላምን ጸጥታን፡ ሰብኣዊ መሰላትን ዘላቒ ልምዓትን ክምቀል ይኽእል።
ሰላምን ድሕንነትን
ባይቶ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት ቀዳማይ ሓላፍነት ሰላምን ጸጥታን ኣለዎ። ባይቶ ጸጥታ ቀንዲ ሓላፍነቱ ኣብ ዓለም ሰላምን ጸጥታን ምሕላው እዩ። ሰላም ኣብ ሓደጋ እንተወዲቑ፡ ባይቶ ጸጥታ መብዛሕትኡ ግዜ ንውድባት ሰላማዊ ፍታሕ ንኽረኽቡ፡ ንኻልእ ነገራት፡ ሽምግልና ብምጅማር የተባብዖም። ባይቶ ጸጥታ ንውሳኔታት ከተግብር ዝኽእል፡ ንገለ ካብኡ፡ ቁጠባዊ እገዳ ብምእዛዝ ወይ ወተሃደራዊ ስጉምቲ ብምጅማር እዩ። ኣብነት ወተሃደራዊ ስጉምቲ፡ ዓቃብ ሰላም ውድብ ሕቡራት ሃገራት እዩ። እቶም ሓይልታት ካብ ዝተፈላለያ ኣባል ሃገራት ብልቓሕ ዝተዋህቦም ወተሃደራዊ ኣባላት ዝሓቖፈ እዩ።
ባይቶ ጸጥታ ካብ 15 ኣባላት ሃገራት ወከልቲ ዝሓቖፈ እዩ። ሓሙሽተ ካብተን ሃገራት ቀወምቲ ኣባላት ኮይነን፡ እተን ካልኦት ንክልተ ዓመት ዝጸንሓ እየን። ኣሜሪካ፣ ዓባይ ብሪጣንያ፣ ፈረንሳ፣ ሩስያን ቻይናን ቀወምቲ ኣባላት እየን። ኣብ ሕቡራት ሃገራት ባይቶ ጸጥታ ጥራይ እዩ ወተሃደራዊ ሓይሊ ክጥቀም ዝኽእል፡ ኩለን ኣባል ሃገራት ድማ ውሳነታት ባይቶ ጸጥታ ክኽተላ ግዴታ ኣለወን።
ሰባኣዊ መሰላት
ካልእ ካብቲ ቀንዲ መዳያት ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ መሰረታዊ መሰላት ኩሉ ህዝቢ ንምርግጋጽ ምስራሕ እዩ። ድሮ ኣብ 1948 ዓ.ም.ፈ “ኣድማሳዊ ኣዋጅ ሰብኣዊ መሰላት ሕቡራት ሃገራት” ተባሂሉ ዝፍለጥ ኣድማሳዊ ኣዋጅ ሰብኣዊ መሰላት ተባሂሉ ዝፍለጥ እዩ ተቐባልነት ረኺቡ። ኩለን ኣባል ሃገራት ሰብኣዊ መሰላት ክኽበር ክገብራ ግዴታ ኣለወን።
ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ዓለም ዘሎ ኩነታት ሰብኣዊ መሰላት ይከታተልን ኣባል ሃገራት ሰብኣዊ መሰላት ንምዕቃብን ንምጥንኻርን ከም ዝራኸባ የረጋግጽ።
ዘላቒ ልምዓት
ሳልሳይ ቀንዲ ዓውዲ ዘላቒ ልምዓት እዩ። እዚ ስራሕ ኣብ ሸቶታት ዘላቒ ልምዓት ሕቡራት ሃገራት ተጠቓሊሉ ኣሎ። ንለውጢ ክሊማ ደው ንምባል፡ ድኽነትን ጥሜትን ንምጥፋእ፡ ጾታዊ ማዕርነትን ጽቡቕ ትምህርትን ንምርግጋጽ፡ ንኻልኦት ካልኦት ነገራት 17 ዕላማታት ኣለዉ። እቲ ዕላማ ክሳብ 2030 ዓ.ም ሸቶታት ዘላቕነት ክዕወት እዩ።
ጉባኤ
ሓፈሻዊ ጉባኤ በብዓመቱ ብኣኼባ ይእከብ። ኣኼባ ሓፈሻዊ ባይቶ ሕቡራት ሃገራት መብዛሕትኡ ግዜ ካብ መስከረም ክሳብ ታሕሳስ ይጸንሕ። ሓፈሻዊ ጉባኤ ብወከልቲ ኩለን ኣባል ሃገራት ዝቖመ ኮይኑ፡ ንኣባላት ሃገራት ኣብ ኣህጉራዊ ምትሕግጋዝ፡ ሰላምን ጸጥታን፡ ልምዓትን ሰብኣዊ መሰላትን ዝምልከት ጉዳያት ለበዋታት ናይ ምሃብ ቀንዲ ዕማም ኣለዎ። እዞም ለበዋታት እዚኦም ውሳኔታት ይበሃሉ። ውሳኔ ሕቡራት ሃገራት ዓቢ ኣገዳስነት ኣለዎ። ውሳነ ንኣባላት ሃገራት ዝቐርብ ለበዋ ጥራይ እኳ እንተኾነ፡ ከም ኣህጉራዊ ህዝባዊ ርእይቶ ግን ክረአ ኣለዎ። ኣብ ሓፈሻዊ ባይቶ ንዝቐርብ ውሳነ ንኽጸድቕ ክልተ ሲሶ ዝበዝሐ ድምጺ የድሊ። ነፍሲ ወከፍ ኣባል ሃገር ሓደ ድምጺ ኣለዋ፡ ነፍሲ ወከፍ ድምጺ ድማ ብማዕረ ይቑጸር።
ገለ ትካላት ሕቡራት ሃገራት
ውድብ ሕቡራት ሃገራት ንስራሕ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ዘካይዱ ብርክት ዝበሉ ዝተፈላለዩ ትካላትን ገንዘብን መደባትን ዝሓቖፈ እዩ። ገለ ካብዚኦም፤
ዩኒሴፍ – ፈንድ ህጻናት ሕቡራት ሃገራት። ኣብ መላእ ዓለም ንዝርከቡ ህጻናት ንምሕጋዝ ይሰርሑ። ዩኒሴፍ ዝመርሖ ሰነድ፡ ውዕል መሰላት ህጻናት ሕቡራት ሃገራት ተባሂሉ ይጽዋዕ። እቲ ውዕል፡ ህጻናት ፍሉይ ሓለዋ ከም ዘለዎም ይገልጽ።
ዩኔስኮ – ትካል ትምህርታዊ፡ ሳይንሳዊ፡ ባህላውን ርክብን ሕቡራት ሃገራት። ዩኔስኮ ኣብዞም ዓውድታት ብምትሕብባር ኣብ ሰላምን ድሕንነትን ኣበርክቶ ይገብር። ንሰባት ኣብ ነንሕድሕዶምን ንፕላኔትናን ምርድዳእን ምክብባርን ንምድንፋዕ ክሕብሩ፣ ከነቓቕሑን ከዋፍሩን ይደልዩ።
ውድብ ጥዕና ዓለም – ውድብ ጥዕና ዓለም። ኩሎም ሰባት ዝበለጸ ኩነታት ጥዕና ንኽህልዎም ይሰርሑ። ስራሕ ውድብ ጥዕና ዓለም ምክትታል፡ ምጽራይን ንሰባት ብዛዕባ ጥዕናን ሕማማትን ዘተኣማምን ሓበሬታ ምሃብን እዩ። ንኣብነት ውድብ ጥዕና ዓለም፡ ኣንጻር ሓደገኛታት ሕማማት ክታበት ንምምዕባል መንቀሳቐሲ ሓይሊ እዩ።
ዩኤንኤችሲኣር – ላዕለዋይ ኮሚሽነር ሰብኣዊ መሰላት ሕቡራት ሃገራት። ኩሎም ኣብ ኣድማሳዊ ኣዋጅ ሰብኣዊ መሰላት ሕቡራት ሃገራት ዝተቐመጡ ሰብኣዊ መሰላትን ናጽነታትን ናይ ምድንፋዕን ምሕላውን ሓላፍነት ኣለዎም።
እዚኦም ገለ ኣብነታት ኮይኖም ንገለ ክፋል ናይቲ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝሰርሖ ስራሕ ዘርእዩ እዮም። ኩለን ኣባል ሃገራት ኣብ ኣህጉራዊ ፖለቲካ እንታይ ዓይነት ሕግታት ክውዕል ከም ዘለዎ ንምስምማዕ ዝኽእላሉ ኣገዳሲ መአከቢ ቦታ ምዃኑ ኣብ ዓለም ሰፊሕ ስምምዕ ኣሎ።
ዕዮ ብቃላት ካብቲ ጽሑፍ
እቲ ዕዮ ኣብ ጽሑፍ ኖርወጅያን ዝርከቡ ቁልፊ ቃላት ዝሓዘ እዩ።
- ነቶም ቃላት LEXIN ተጠቒምካ ተርጉሞም። ኣብ የማናይ ዓምዲ፡ እቲ ቃል ኣብቲ ጽሑፍ ኣብ ዝተረኽበ ሓረግ ይጥቀመሉ። እቲ ሓረግ እንታይ ማለት ምዃኑ ተርጉም ወይ ግለጽ።
- ኣገደስቲ ቃላት ኣብ ጽሑፍ “ሕቡራት ሃገራት – መአከቢ ቦታ ንሰላም”።
- ውሳነ – ኩለን ኣባል ሃገራት ንውሳነታት ባይቶ ጸጥታ ናይ ምኽታል ግዴታ ኣለወን።
- ምዕቃብ- ባይቶ ጸጥታ ቀንዲ ሓላፍነቱ ኣብ ዓለም ሰላምን ጸጥታን ምዕቃብ እዩ።
- ምግዳድ- ኩለን ኣባል ሃገራት ሰብኣዊ መሰላት ክኽበር ክገብራ ግዴታ ኣለወን።
- ዕላማ- እቲ ዕላማ፡ ሸቶታት ዘላቒ ልምዓት ክሳብ 2030 ዓ.ም.
ምንጭታት
- Fn-sambandet, https://fn.no/
- NDLA, FN – en verdensorganisasjon for fred – Samfunnskunnskap – NDLA
