ملګري ملتونه – د سولې لپاره د راغونډېدو ځای

Denne teksten finnes på flere språk. Tanken er at teksten skal være et supplement til andre læremidler og andre aktiviteter i opplæringen. Det er altså ikke meningen at disse ressursene skal stå alene, men at de kan brukes i innledning til arbeid med temaet.

Teksten kan, for eksempel, brukes sammen med tospråklig lærer for å aktivere elevenes kunnskaper om temaet, og å bidra til at eleven lærer fagspråk.

د دويمې نړيوالې جګړې وروسته ،په ۱۹۴۵ کال کې د ملګري ملتونو د سازمان بنسټ کیښودل شو. هيله داسی يو نړيواله سازمان وو چی د راتلونکو جګړو د مخنيوي او د دايمي سولې لپاره د يو وسيلې په توګه کار وکړي.۵۱ هېوادونو يوه موافقه لاسليک کړه چې د ملګرو ملتونو منشور نومېږي.د ملګرو ملتونو منشور په رسمي ډول د ۱۹۴۵ کال د اکتوبر په څلورویشتمه نافذ شو،له همدې امله څلورویشتمه د اکتوبر د ملګرو ملتونو ورځ ده. نن ورځ، د نړۍ ډیری هیوادونه د ملګرو ملتونو غړي دي.

سرمنشي

د ملګري ملتونه سازمان د يوه سرمنشي له‌خوا رهبري کېږي. سرمنشي د عمومي اسمبلې له‌خوا هر ځلی د پنځو کلونو لپاره ټاکل کېږي. سرمنشي د ملګرو ملتونو د ورځنیو چارو د سرته رسولو مسؤلیت لري . بله مهمه دنده یې د شخړو د نه رامنځته کیدو، نه پراخېدو، یا نه خپرېدو لپاره سیاسي هڅې کول دي . د دی تر څنکه سرمنشي د امنیت شورا سره باید هغه ستونزې مطرح کړي چې کیدای شي د نړۍ سولې ته ګواښ پېښ کړي.

د ملګرو ملتونو دنده

ملګري ملتونه يو لوي سازمان د ی چې د یو شمیر بېلابېلو څانګو نه تشکیل شوی چی د مختلفو حوزو مسؤوليت لري کوم چې ملګري ملتونه ورسره همکاری کوي. د ملګرو ملتونو کار په درې اساسي برخو وېشل شوی دی: سوله او امنيت، د بشر حقونه او تلپاتی پراختيا.

سوله او امنیت

د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د سولې او امنیت د ساتنې اصلي مسؤلیت لري.د امنیت د شورا اصلي مسؤلیت په نړۍ کې د سولې او امنیت ساتل دي.که کوم چیرې سوله ته ګواښ کېږي، معمولاد امنیت شورا دواړی ښکیل خواوې هڅوي چې د منځګړیتوب له لارې د شخړې د حل لپاره سوله ییزه لاره ومومي . همدارنګه د امنیت شورا کولی شي خپلی پرېکړې اعمال کړي، د بېلګې په توګه د اقتصادي بندیزونو امر ورکړي یا پوځي هڅې پیل کړي.د پوځي هڅو یوه بیلګه د ملګرو ملتونو سوله ساتي ځواکونه دي. دا ځواکونه له هغه پوځي پرسونل څخه تشکیل شوي چې د بېلابېلو غړو هېوادونه را غونډ شوي دي.

د امنیت شورا د ۱۵ غړو هېوادونو له استازو څخه جوړه شوی ده. پنځه هېوادونه دایمي غړي دي، پاتې نور هر ځل د دوه کلونو لپاره ټاکل کېږي. امریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه او چین د امنیت شورا دایمي غړي دي. په ملګرو ملتونو کې یواځې د امنیت شورا له پوځي قوې څخه دکار اخیستلو واک لري ، او ټول غړي هېوادونه مکلف دي چې د امنیت شورا پرېکړو ته غاړه کیږدي.

د بشر حقونه

د ملګرو ملتونو یو بل اساسي هدف دا دی چې د ټولو انسانانو بنسټیز حقونه خوندي وساتي. د ١٩٤٨ کال “د ملګرو ملتونو د بشر حقونو نړیواله اعلامیه”، چې د بشر حقونو اعلامیه هم بلل کېږي، تصويب او خپره شوه. ټول غړي هېوادونه مکلف دي چې د بشري حقونو درناوی وکړي.

ملګري ملتونه د نړۍ د بشري حقونو وضعیت څاري او ډاډ ورکوي چې غړي هېوادونه د بشري حقونو د ساتنې او پیاوړتیا لپاره سره راغونديږي.

تلپاتی پراختیا

درېمه اساسي برخه دوامداره پراختیا ده. دا هڅې د ملګرو ملتونو د دوامداره پرمختګ په موخو کې لنډیز شوي دي. د ملګروملتونو په اجنډا کې ۱۷ هدفونه شامل دي چې د هغی جملی نه د اقلیم د بدلون مخنیوی، د فقر او لوږې له منځه وړل، د جنسیت د برابرۍ تأمین او د ښه تعلیم تضمین دی. هدف دا دی چې دا موخې تر۲۰۳۰ پورې ترسره شي.

عمومي اسامبله

عمومي اسامبله په کال کې یو ځل غونډه کوي. د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلې غونډه معمولاً له سپتمبر څخه تر دسمبر پورې دوام کوي. د ملګرو ملتونو عمومي غونډه د ټولو غړو هېوادونو له استازو څخه جوړه شوی ده او اصلي دنده یې غړو هېوادونو ته په هغو مسایلو کې چې د نړیوالې همکارۍ، سولې او امنیت، پرمختګ او بشري حقونو پورې تړاو لري، وړاندیزونه وړاندې کړي. دې وړاندیزونه ته پرېکړه‌لیکونه ویل کېږي. د ملګرو ملتونو پرېکړه‌لیک ډېر اهمیت لري. که څه هم دا یوازې د غړو هېوادونو لپاره یو وړاندیز دي، خو بیا هم دا د نړیوالې عامې رایې په توګه ګڼل کېږي. د دې لپاره چې په عمومي اسامبله کې یوه پرېکړه تصویب شي، دوه پر درېمه برخه اکثریت رایې ته اړتیا ده. هر غړی هېواد د یوی رایی حق لري او ټولې رایې مساوي ارزښت لري.

د ملګرو ملتونو ځینې سازمانونه

ملګري ملتونه یو شمېر بېلابېلی ټولیزې ادارې، صندوقونو او پروګرامونو لري، چې د ملګرو ملتونو چاری ترسره کوي. ځینې یی دا دي :

Unicef sin logo. Et lyseblått kvadrat de det står UNICEF  for hvert barn med hvit skrift.. En tegning av jordkloden , symbol av en voksen som holder er barn.

یونیسیف – د ملګرو ملتونو د ماشومانو صندوق دی. دا سازمان د نړۍ په ګوټ ګوټ کې ماشومانو ته د مرستې لپاره کار کوي. د یونیسیف د تګلاری اصلي سند د ملګرو ملتونو د ماشومانو کنوانسیون دی. دا کنوانسیون څرګندوي چې ماشومان د ځانګړې ساتنې حق لري.

hvit tegning på lyseblå bakgrunn. Tegningen viser et bygg der bokstavebe UNESCO symoliserer søyler

یونسکو – د ملګرو ملتونو د تعلیم، پوهه، کلتور او ارتباطاتو سازمان دی. یونسکو هڅه کوي چې د دغو برخو له لارې د سولې او امنیت لپاره مرسته وکړي. یونسکو غواړي خلک پوه کړي، الهام ورکړي او وهڅوي، ترڅو یو بل او خپله سیاره درک او درناوي یی وکړي.

lysebl bakgrunn. hvit ekst der ser står World Health Organisation. Tegning av jordkloden med en slange som vikler seg rundt en pinne

د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) – د روغتیا نړیوال سازمان هڅه کوي تر ځو ډاډ ترلاسه کړی چې ټول انسانان تر ټولو ښه روغتیا چی لاس ته راوړل یی ممکن وی، ولری. د روغتیا دنړیوال سازمان WHO دنده نظارت، څېړنه او خلکو ته د روغتیا او ناروغیو په هکله د باور وړ معلومات ورکول دي. د بېلګې په توګه، د روغتیا نړیوال سازمان WHO هڅه کوي چې د خطرناکو ناروغیو په وړاندې واکسینونو ته پراختیا ورکړ شي.

hvit bakgrunn, tekst og tegning iblått. Teksten E UNHCR tegningen er to olivengrener og to hender som holders over et menneske

UNHCR – د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ. دوی مسؤلیت لري چې د بشر ټول حقونه او آزادۍ، چې د ملګرو ملتونو د بشر حقونو نړیوالې اعلامیې کې ذکر شوي، پیاوړي او خوندي کړي.

دا هغه څو بېلګې وې چې د ملګرو ملتونو د چارو یوه برخه څرګندوي. په نړۍ کې ډیری هیوادونه توافق لری چې ملګري ملتونه د غونډېدو ترټولو مهم ځای دی چیرې چې ټول غړي هېوادونه کولی شي په ګډه سره خبرې وکړي ترڅو موافقه وکړي چې کوم قوانین باید په نړیوال سیاست کې پلي شي.

د متن له کلمو سره کار کول

*

تمرین د نروېژي متن مهمې کلمې لري.

  • د LEXIN په مرسته کلمې وژباړئ.
  • د جدول په ښي ستون کې کلمه چې له متن څخه اخیستل شوې ده په جمله کې کارول شوې ده .جمله وژباړئ یا تشریح کړئ چې څه معنی لري.

Viktige ord i “FN-en møteplass for fred”

Viktige ord i “FN – en møteplass for fred”

Kilder

  • Fn-sambandet, https://fn.no/
  • NDLA, FN – en verdensorganisasjon for fred – Samfunnskunnskap – NDLA

د ملګرو ملتونو په اړه نور معلومات ترلاسه کړئ