Hinduismen // Uhindu

Denne teksten finnes på flere språk. Tanken er at teksten skal være et supplement til andre læremidler og andre aktiviteter i opplæringen. Det er altså ikke meningen at disse ressursene skal stå alene, men at de kan brukes i innledning til arbeid med temaet.

Teksten kan, for eksempel, brukes sammen med tospråklig lærer for å aktivere elevenes kunnskaper om temaet, og å bidra til at eleven lærer fagspråk.

Uhindu ni moja ya dini zenye miaka mingi duniani. Mtu anaeamini kwenye uhindu anaitwa mhindu. Uhindu ni dini ya tatu kwa ukubwa duniani.

En eldre mann i en robåt på elven Ganges ved byen Varanasi i India — Mwanaume amekaa juu ya boti yake kwenye mto Ganges katika mji wa Varanasi nchini India

Imani

Wahindu wanaamini vitu vyote katika ulimwengu vimeunganishwa na kuongozwa na sheria zilizoamuliwa. Binadamu, wanyama na mimea wapo na kazi maalumu, hii inaitwa dharma.

Wahindu wanaamini vyote vinavyozaliwa, vinakufa na kuzaliwa upya au tena. Hii inaitwa kuzaliwa tena au upya. Na hii inaelezewa kama samsara. Kama utaishi maisha mazuri, unaweza kuepuka kuzaliwa upya. Kisha utakuwa umewekwa huru kutoka maisha ya duniani, na unaweza kuishi pamoja na miungu. Hii inajulikana kama moksha.

Miungu

Katika uhindu kuna mamilioni ya miungu, tamaduni na historia tofauti. Baadhi ya miungu ni muhimu mfano; Mungu Brahma, Vishnu na Shiva. Brahma ni Mungu alieumba dunia na anaongoza vyote alivyoumba. Vishnu ni Mungu anaeangalia dunia na kuchunga kile kitakacho mtokea binadamu. Mungu Shiva anaharibu kila kitu, lakini yeye ni yule anaeumba tena maisha mapya. Ingawa kuna miungu mingi, Mhindu angesema kwamba miungu yote ni toleo la nafsi ya Brahman. Kuna nguvu iliyopo ndani ya vitu vyote vinavyoishi.

Illustrasjon som viser gudene Brahma, Shiva og Vishnu — Miungu Brahma, Shiva na Vishnu

Hekalu la kihindu

Mahekalu ni nyumba za kiroho za wahindu. Jinsi mahekalu yanajengwa na kupambwa ni tofauti katika sehemu mbalimbali duniani, lakini picha ya miungu na sanamu ni kitu cha kawaida sehemu zote. Kila hekalu la kihundi limejengwa kwa heshima ya mmoja wa miungu, lakini linaweza kuwa na sanamu au picha za miungu wengi.

Bilde som viser Jain Bhandasar tempel i India. — Picha ya hekalu la Jain Bhandasar ama hekalu Laxmi Nath katika mji wa Bikaner nchini India.

Bildet viser et rom i det hinduistiske tempelet Jain Bhandasar som brukes til å tjene gudene. — Picha inayoonesha chumba kimoja ndani ya hekalu la kihindu Jain Bhandasar ama hekalu Laxmi Nath ndani ya Bikaner. Katikati ya picha ni madhabahu iliyopambwa kwa dhahabu na michoro ya rangi. Chumba hiki kinatumika kumtumikia miungu

Maandiko matakatifu

Kuna maandiko mengi matakatifu katika uhindu. Yanaelezea nini ni sawa na nini si sawa kufanya katika maisha na jinsi gani wahindu wanapaswa kufuata dini yao. Maandiko mengi yana miaka zaidi ya maelfu toka yaandikwe. Wahindu wengi wanasikiliza maandiko matakatifu wakitembelea hekalu. Anaesoma maandiko anaitwa brahmin. Brahmin ni mchungaji.

Bildet viser en eldre hvitkledd mann som sitter på bakken foran huset og leser en hellig bok. — Maandiko matakatifu yapo katikati ya uhindu. Na yanatumika kueneza dini.

Et bilde som viser en bok med de hellige skriftene innenfor hinduismen. — Maandiko matakatifu yapo katikati ya uhindu. Na yanatumika kueneza dini.

Puja

Puja maana yake ni kumuomba mungu. Wahindu wanaweza kuabudu miungu wakiwa katika hekalu, katika nyumba zao kwenye madhabahu au sehemu ya nje katika uwanja wenye hewa na wazi. Puja inafanyika mbele ya sanamu ama picha ya miungu. Wahindu wanasafisha sanamu za miungu na kuweka maua, chakula na maziwa. Mtu anawasha mshumaa, anachoma uvumba au ubani, anaimba na kuomba.

Bildet viser hele familien som tilber guden Ganesha via statuen som de har hjemme. De setter frem frukt og blomster. — Familia yote wanamuomba mungu Ganesha kupitia sanamu ambayo wapo nayo nyumbani. Wanaweka matunda na maua.

Maisha ya kila siku

Kufikiria juu ya vitu vyote vinavyoishi kwenye uhindu ni kitu muhimu sana. Ndio maana kuna sheria muhimu sana kwamba mtu hapaswi kuumiza kitu kinachoishi. Ngómbe wanaonekana kama watakatifu. Ngómbe wanatoa maziwa ambayo binadamu anahitaji. Binadamu wanakunywa maziwa toka kwa mama tunapokuwa watoto, lakini tunakunywa maziwa ya ngómbe maisha yetu yote. Wahindu wanaona ngómbe kama mama kwa watu wote. Ngómbe ana kazi nyingi muhimu za kufanya, ndio maana watu wengi kwenye dini ya uhindu wamejenga ukaribu sana na ngómbe. Ndio sababu hawali nyama ya ngómbe.

Uhindu ni moja ya njia ya jinsi ya kuishi. Ni kile nini mtu anafanya na si kile mtu anachoamini, ndio kinachoamua. Kuonesha heshima au nidhamu ni muhimu, kwa mfano ni muhimu kuonesha heshima au nidhamu kwa watu wakubwa au wazee. Pale watoto wanapokutana na wazee au watu wakubwa katika familia wanaonesha heshima, kwa kushikanao mkono na kusalimia nao. Na watoto wanapewa baraka toka kwa watu wakubwa wanaowasalimia.

Bildet viser en hinduistisk dekorert hellig ku. Kua har hodepryd og malte mønstre på hele kroppen. — Ngómbe wa kihindu aliyepambwa. Ngómbe ana pambo kichwani na amechorwa na rangi michoro mwilini kote.

Sikukuu za kihindu na ibada za matambiko

Wahindu wapo na sikukuu nyingi tofauti. Ni ngumu kuweza kuhesabu na kujua kuna sikukuu ngapi zinazopatikana. Kuna sikukuu ndogo zinazosherekewa tofauti katika sehemu tofauti na sikukuu kubwa zinazosherekewa kote katika dunia ya wahindu. Sikukuu inaweza kuwa juu ya matukio yanayoelezea asili ya watu (mytholojia) na juu ya matukio ya kila siku au vyote viwili kwa pamoja. Divali na Holi ni sikukuu mbili katika Uhindu. Divali ni sikukuu ya mwanga au mwangaza. Mwangaza unasaidia miungu kufukuza giza na kwamba yale mazuri yatashinda dhidi ya mabaya. Holi ni sikukuu ya rangi. Holi inasherekewa mwanzoni mwa msimu wa mvua na rangi zote zinatakiwa kuashiria kutamani mwaka mpya wenye aina mbalimbali ya mimea yenye utajiri wa rangi.

Bilde som viser mennesker som feirer den hinduistiske Holi-høytiden, også kjent som fargefestivalen.

Bildet som viser en gruppe mennesker ved middagsbordet.

Ibada au tambiko la mpito au la kuvuka hatua ni muhimu katika uhindu. Sherehe ama matukio mbalimbali wanasherekea wahindu kuvuka toka hatua moja ya maisha mpaka nyingine kwa mfano ndoa ama kutoka utoto kwenda kwenye ujana. Sherehe nyingine ni ibada ya kamba takatifu (snor-ritualet). Katika ibada hii, watoto wa kiume hupewa kamba nyekundu karibu na mkono wao. Wanakaribishwa katika dini na sasa wako tayari kujifunza maandiko matakatifu. Sikukuu na ibada huadhimishwa kwa utofauti katika nchi mbalimbali na maeneo tofauti na kutoka kwa mtu mmoja hadi mtu mwingine.

Bildet som viser gutt med en rød tråd rundt håndleddet — Katika ibada ya kamba takatifu watoto wa kiume wanapata kamba nyekundu karibu na mkono.

Maeneo matakatifu kwa wahindu

Nchini India wanaishi wahindu wengi. Ndio maana maeneo mengi nchini India ni matakatifu kwa wahindu. Wahindu huamini kwamba kuwa katika mahali patakatifu huleta wokovu. Mto Ganges na maeneno ya milima ya Himalaya inachukuliwa kuwa ya kimungu. Wahindu wanaamini kwamba Mungu Shiva ameunganishwa na milima ya Himalaya na mto Ganges. Kuoga katika Ganges ni kitendo cha kiibada. Inayosafisha na kuokoa. Watu wengi husafiri hadi Ganges na katika mji mtakatifu Varanasi kama watu wanaofanya safari ya kidini sehemu takatifu (kuhiji au kwenye mahujaji) kwa kufanya matambiko.