Buddhismen // Budizm

Denne teksten finnes på flere språk. Tanken er at teksten skal være et supplement til andre læremidler og andre aktiviteter i opplæringen. Det er altså ikke meningen at disse ressursene skal stå alene, men at de kan brukes i innledning til arbeid med temaet.

Teksten kan, for eksempel, brukes sammen med tospråklig lærer for å aktivere elevenes kunnskaper om temaet, og å bidra til at eleven lærer fagspråk.

Budizm 2500 yıl önce Kuzey Hindistan’da doğdu.

Bu inanç Sidarta Gautama adındaki biri tarafından başlatıldı.

Illustrasjon som viser Buddha som liten gutt med en gloria rundt hodet. Det er i en hage med trær og lotusblomster. Rundt han står damer i fargerike klær
Bir prens olarak doğan Buda zengin ve güvenli bir hayat sürdü. Budizm geleneğine göre Buda doğduğunda yürüyebiliyordu. İlk yedi adımını attığındaysa ayakizlerinde lotus çiçekleri açtı.

Buda

Sidarta Gautama bir prensti. Bir sarayda zengin ailesiyle güzel bir yaşam sürdü. Bir gün sarayının dışındayken bir hasta, bir yaşlı, bir ölü ve bir de keşişle karşılaştı. Keşiş sade bir hayat sürmeyi seçen kişiye denir. Sarayının dışında karşılaştığı şeyler prense yaşadığı yerden, eşinden ve yeni doğmuş çocuğundan ayrılma kararı aldırdı. Artık bir keşiş hayatı sürmek istiyordu. Keşişler daha sade bir hayat sürdüklerinde daha bilge olacaklarına ve çevrede olup bitenleri daha iyi anlayacaklarına inanırlar. Sidarta bir sürü keşişi ziyaret etti. Onlardan çok şey öğrendi. Oruç tuttu ve hep meditasyon yaptı.

Meditasyon yapmak sessizce oturmak ve hiçbir şey düşünmemeye çalışmaktır. Altı yıl süren bir keşiş hayatından sonra Sidarta hala sorularına bir cevap bulamadığını düşünüyordu. Kendini hala yeterince akıllı görmüyordu. İşte o zaman bir ağacın altında oturmaya ve daha bilge biri olana kadar oradan ayrılmamaya karar verdi. Ağacın altında geçirdiği dört günden sonra Sidarta birdenbire dünyanın düzenini anladı. “Özgürlüğün ne olduğunu buldum,” diye düşündü. Artık Buda olmuştu. Buda “her şeyi anlayan” anlamına gelen Hintçe bir sözcüktür.

Malt illustrasjon av Buddha som sitter i lotusstilling under et tre
.Ağacın altında geçirdiği dört günden sonra Buda birdenbire dünyanın düzenini anladı ve aydınlandı. Artık Buda olmuştu.

Budizm inancı

Buda bir tanrı değildi; ancak çoğu şeyi bilen ve anlayan bilge bir insandı. İnsanlara yaşamları boyunca iyi ve dürüst olmanın önemini anlattı. Öğretisi o öldükten sonra da sürdü. Bu öğreti bugün Budizm adını verdiğimiz inançtır. Budizm inancı Dharma olarak da bilinir.

En illustrasjon av Buddha som forteller sin vidsom til andre.
Buda insanlara nasıl aydınlanacaklarını ve iyi bir yaşam süreceklerini anlatan bir öğretmendir.

Budistler yeniden doğuşa inanırlar. Bir Budistin inancına göre insan öldüğünde yeniden doğmuş olur. Buna göre şu an sürdüğünüz hayatta yaptıklarınız bir sonraki hayatınızın üzerinde belirleyici olacaktır. Eğer bu hayatınızda iyi biri olmadıysanız gelecek hayatınızda zorlukla karşılaşırsınız. Bu inanca Karma adı verilir.

Buda insanlara bu dünyada bir sürü sorun ve acı olduğunu ve pek çok kişinin iyi bir hayat sürmediğini anlattı. Buda aynı zamanda bu acıları dindirmenin mümkün olduğundan da söz etti. İnsanlar olup biteni anlamak için daha fazla çaba sarf edebilirler, daha hoşgörülü olabilirler, nefrete bir son verebilirler, acı verecek şeyleri düşünmemeye çabalayabilirler, açgözlü olmayabilirler ve hep daha fazlasını istemekten vazgeçebilirler. Bunu başardıklarında özgürleşir ve güzel olana ulaşırlar. Buda bu özgürlüğe Nirvana adını verdi. Nirvana acıdan ve yeniden dünyaya gelmekten tamemen kurtulmaktır. Bu durum bir mutluluk hali, bir ahenk, tam bir özgürlük ve tarif edilemez bir berraklıktır.

To hender som holdes med håndflatene mot hvernadre. Armene løftes opp og hendene holdes foran solen, slik at noen solstråler lyser igjennom fingrene.
Budizmde amaç Nirvanaya ulaşmak; ahenkli ve berrak bir yaşama sahip olmaktır.

Dört yüce gerçek

Budanın öğretisi dört temel ilkeyle özetlenebilir. Bu ilkeler insanların neden bu denli acı yaşadığını ve bunun nasıl değiştirilebileceğini açıklamaktadır.

  1. Her şey, içinde bir acı ve zorluk barındırır.
  2. Acıların var olmasının nedeni insanların açgözlülükleri ve hiçbir zaman memnun olmamalarıdır. İnsanlar hep daha fazlasını isterler.
  3. İnsanlar açgözlülüğe bir son verip hep daha fazlasını istemekten vazgeçerlerse acı ve kötülük ortadan kalkar.
  4. Bir insan acı veren her şeyden vazgeçmek isterse sekiz dilimli yolu izlemelidir.
  • Happy Asian Woman Praying with Buddha in Temple
  • buddhist monks pray to Buddha in Thai temple

Biz insanlar dünyayı anlamak için daha çok çaba sarfedersek daha bir yaşama ulaşırız ve acılarımız bir son bulabilir.

Sekiz dilimli yol

Buda dedi ki “İnsanlar yaşamlarını onarmadan önce neyin yanlış olduğunu anlamalılar.” Buda ayrıca insanların Nirvanaya ulaşmak için sekiz dilimli yolu izlemeleri gerektiğini de söyledi.

Et tegnet hjul med åtte eiker som illustrerer dhramahjulet i Buddhismen
Dharma çarkı Budizmin yaygın sembolüdür. Çarktaki sekiz ray Nirvanaya ulaşan sekiz dilimli yolu simgeler.
  1. Doğru görüşe sahip ol: Dört yüce gerçeği, karma öğretisini ve yeniden doğuşu kavra.
  2. Doğru düşünceye sahip ol: İnsanları sevgiyle düşün. Onlara karşılık alıp almayacağını düşünmeden ver.
  3. Doğru konuş: Gerçeği söyle, iftira atma, yalan söyleme, dedikodu yapma.
  4. Doğru davran: Budizmdeki beş davranış kuralına uygun davran.
    • Öldürme
    • Çalma
    • Cinsel sadakatsizlikten kaçın
    • Yalan söyleme
    • Sarhoş olma
  5. Doğru dürüst bir yol seç: Dürüst bir iş bul. Çalarak, öldürerek ya da insanları kandırarak para kazandığın bir yolu seçme.
  6. Çaba sarf et: Daha akıllı ve iyi bir insan olmak için çok çalış ve bunun için çaba göster.
  7. Doğru olana odaklan: Yapmakta olduğun şeye odaklan, yapmadığına değil.
  8. İyi konsantre ol: Kalbinde ve aklında huzuru yakalamaya çabala. Kalbini ve aklını güçlendir.

Metinler ve semboller

Budizmde pek çok kutsal yazı ve metin bulunur. Bu metinler Budanın yaşamını ve onun öğretisini anlatır. Budanın öğretisi ilk olarak öğretmenden öğrenciye sözlü olarak aktarılmıştır; ancak sonradan öğretinin kaybolmaması için metinleri yazıya dökmek zorunlu hale gelmiştir.

tibet monk buddhist book prayers written language
.Keşişler ve rahibeler Budanın öğretisini geleceğe taşıyacak kutsal metinlerden alıntıları sıkça okurlar.

Budist tapınaklarında oldukça büyük Buda sunakları ve değerli sanat eserlerinden çokça örnek bulunur.

The Giant Golden Buddha in Wat Paknam Phasi Charoen Temple in Phasi Charoen district, Bangkok urban city, Thailand.
Fotoğrafta Tayland’ın Bangkok kentindeki bir tapınakta bulunan dev boyutlu altın Buda heykeli görülüyor.

Pek çok tapınakta Buda heykellerinin olduğu sunaklar olur. Burada genellikle şarkıdan ve meditasyondan oluşan, çiçeklerin ve tütsülerin sunulduğu Puja ritüeli adı verilen Budaya tapınma gerçekleşir.

Bilde viser et alter i et tempel med mange blomster og buddhastauer og bilder.
Fotoğrafta bir tapınakta çiçeklerin, Buda heykel ve resimlerinin bulunduğu sunaktan bir kare görülüyor.

Budistlerin çoğunun evinde bir Buda figuru vardır. Bu figürün önünde mum yakarlar ve önünü çiçeklerle donatırlar.

Bilde av et budddhistisk tempel på en solfylt dag med blå himmel
Fotoğrafta Çin’in Şanghay kentindeki eski bir Budist tapınağı görülüyor.

Keşişler ve rahibeler

Keşişler ve rahibeler Budizmin inanç insanlarıdır. Kutsal metinleri sıkça okurlar. Meditasyon yaparlar ve Budanın öğretisine ilişkin onlar eğitim verirler. Sahip oldukları pek fazla şey yoktur. Yalnızca ihtiyaç duydukları kadar eşyaları vardır. Halkın verdiği yiyecekler ve hediyelerle yaşamlarını sürdürürler.

Bilde av to munker ikledd orange klær
Fotoğrafta Asya’daki bir Budist manastırında selamlaşan iki keşiş görünüyor.

Lær mer om Buddhismen

  • Tekstene er utviklet av Veilederkorpset i Stavanger og etter avtale tilrettelagt, bearbeidet og oversatt av morsmål.no
  • Alle bilder er hentet fra Adobe Stock