FN – en møteplass for fred // BM – Barış İçin Bir Buluşma Yeri
Birleşmiş Milletler (BM) 1945 yılında II. Dünya Savaşı’ndan hemen sonra kuruldu. Umut edilen uluslararası bir örgütün gelecekteki savaşları önlemesi ve kalıcı bir barış için çabalayan bir araç olmasıydı. 51 ülke BM Antlaşması adı verilen bir anlaşma imzaladı. BM Andlaşması 24 Ekim 1945’te yürürlüğe girdi. Bu nedenle 24 Ekim BM Günü olarak kutlanır. Bugün hemen hemen tüm ülkeler BM üyesidir.
BM logosunda dünya haritası ve zeytin dalları vardır. BM Genel Merkezi ABD’nin New York kentindedir.
Genel sekreter
BM bir genel sekreter tarafından yönetilir. Genel Sekreter Genel Kurul tarafından beş yıllığına atanır. Genel Sekreter BM’deki günlük çalışmaları yürüten en üst düzeydeki sorumludur. Bir diğer önemli görevse çatışmaların ortaya çıkmasını, gelişmesini ya da yayılmasını önlemek için politik çalışma yürütmektir. Ayrıca Genel Sekreter dünya barışını tehdit edebilecek sorunları Güvenlik Konseyi’nin gündemine getirmekle de yükümlüdür.
BM’nin Çalışmaları
BM çalıştığı birbirinden farklı alanların sorumluluğunu üstlenen bir dizi birimden oluşur. BM’nin çalışmaları üç temel alana ayrılabilir: barış ve güvenlik, insan hakları ve sürdürülebilir kalkınma.
Barış ve güvenlik
BM’nin barış ve güvenlik çalışmalarından birincil derecede sorumlu olan Güvenlik Konseyi’dir. Güvenlik Konseyi’nin temel görevi dünyada barışı ve güvenliği korumaktır. Barış tehdit altındaysa Güvenlik Konseyi genellikle tarafları, arabuluculuk girişiminde bulunmak da dahil, barışçıl bir çözüm bulmaya teşvik eder. Ayrıca Güvenlik Konseyi ekonomik yaptırımlar uygulamayı emretmek ya da askerî müdahalede bulunmak gibi yollarla kararları zorla kabul ettirebilir. Askeri müdahaleye örnek olarak BM’nin Barışı Koruma Güçleri’nden söz edebiliriz. Bu güçler farklı üye ülkelerden geçici olarak görevlendirilen askeri personelden oluşur.
Güvenlik Konseyi üye ülkelerden 15’inin temsilcilerinden oluşur. Beş ülke kalıcı üyedir. Diğerleriyse iki yıllığına seçilirler. ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Rusya ve Çin kalıcı üyelerdir. BM’de yalnızca Güvenlik Konseyi askeri güç kullanabilir ve tüm üye ülkeler Güvenlik Konseyi’nin kararlarına uymakla yükümlüdürler.
İnsan hakları
BM’nin bir diğer temel alanı tüm insanların temel haklarını güvence altına almak için yürütülen çalışmalardır. Zaten 1948’de de “BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi”, diğer adıyla İnsan Hakları Bildirgesi kabul edildi. Tüm üye ülkeler insan haklarının gözetilmesini sağlamakla yükümlüdürler.
BM dünyadaki insan hakları durumunu izler ve üye ülkelerin insan haklarını korumak ve güçlendirmek için bir araya gelmesini sağlar.
Sürdürülebilir Kalkınma
Üçüncü temel alansa sürdürülebilir kalkınmadır. Bu çalışma alanı BM’nin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nda özetlenmiştir. İklim değişikliğini durdurma, yoksulluk ve açlığı ortadan kaldırma, toplumsal cinsiyet eşitliğini ve nitelikli eğitim sağlama gibi hedefleri de barındıran 17 amaç vardır. Hedef bu sürdürülebilir kalkınma amaçlarının 2030 yılına kadar gerçekleştirilmesidir.
Genel Kurul
Genel Kurul her yıl oturumlar halinde toplanır. BM Genel Kurulu’nun bir oturumu genellikle eylülden aralığa kadar sürer. Genel Kurul tüm üye ülkelerin temsilcilerinden oluşur. Başlıca görevi üye ülkelere uluslararası işbirliğiyle, barış ve güvenlikle, kalkınma ve insan haklarıyla ilgili önerilerde bulunmaktır. Bu önerilere “karar tasarısı” ya da “karar” (rezolüsyon) denir. BM kararları büyük bir anlam taşır. Bir karar sadece üye ülkelere öneri niteliğinde olsa da bu kararın uluslararası kamuoyunda anlamlı olduğu kabul edilir. Genel Kurul’da bir kararın kabul edilmesi için üçte iki çoğunluk gerekir. Her üye ülkenin bir oyu vardır ve her oy eşit sayılır.
BM Örgütlerinden Bazıları
BM; çalışmalarını yürüten birçok farklı örgüt, fon ve programdan oluşur. Bunlardan bazıları şunlardır:
UNICEF – BM Çocuklara Yardım Fonu. UNICEF dünya genelinde çocuklara yardım etmek için çalışır. UNICEF’in temel belgesi BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’dir. Bu sözleşme çocukların kendine özgü bir korunma hakkına sahip olduğunu vurgular.
UNESCO – BM’in eğitim, bilim, kültür ve iletişim örgütüdür. UNESCO bu alanlarda işbirliği yaparak barış ve güvenliğe katkıda bulunmayı amaçlar. İnsanları onlara bilgi ve ilham vererek; onların süreçlere katılımını sağlayarak birbirlerine ve gezegenimize karşı anlayış ve saygı göstermelerini ister.
WHO – DSÖ – Dünya Sağlık Örgütü. DSÖ tüm insanların mümkün olan en iyi sağlık koşullarına sahip olması için çalışır. DSÖ’nün görevi sağlık ve hastalıkları takip etmek, araştırmak ve halka bunlara ilişkin güvenilir bilgi sunmaktır. Örneğin, DSÖ tehlikeli hastalıklara karşı aşıların geliştirilmesi için öncü bir rol üstlenir.
OHCHR – BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği. Görevi BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde yer alan tüm insan haklarınının ve özgürlüklerinin uygulamasını teşvik etmek ve onları korumaktır.
Tüm bunlar BM’nin çalışmalarının bir kısmına ilişkin örneklerdi. BM’in üye ülkelerin uluslarası politikada geçerli olacak kurallar konusunda görüş birliğine varmak için bir araya gelebilecekleri bir buluşma merkezi olduğuna ilişkin dünya genelinde ortak bir görüş vardır.
Metinden Kelimelerle Çalışma
Çalışma Norveççe metindeki temel sözcükleri içermektedir.
- Sözcükleri LEXIN sözlüğünü kullanarak çeviriniz.
- Sağ sütundaki sözcük metinde geçen bir cümlede kullanılmıştır.
Kilder
- Fn-sambandet, https://fn.no/
- NDLA, FN – en verdensorganisasjon for fred – Samfunnskunnskap – NDLA
