Lucia// LUCİA

13 Aralık Lusia Yortusu olarak kutlanır. Norveç’te Korkunç Lussi’ye ve Kutsal Lucia’ya ilişkin anlatılar birleştirilip tek bir hikayeye bağlanmıştır.

KORKUNÇ LUSSİ

Gelmiş geçmiş zamanlarda insanlar 12’yi 13 aralığa bağlayan gecenin yılın en uzun gecesi olduğuna inanırlardı. Bu geceye Uzun Lussi Gecesi ya da Lussi Gecesi denirdi. Bugün artık yılın en uzun gecesinin 21 aralık olduğunu biliyoruz.

Halk bu Lussi Gecesinin büyülü olduğuna inanırdı. Hayvanlarına birbiriyle konuştuğuna ilişkin söylentiler bu gecenin inanışları arasındaydı. Lussi Gecesi Noel süresinin başlangıcındaydı. Noel süresi boyunca Lussi’nin büyülü ve karanlık yüzüne ilişkin söylentiler anlatılırdı. Halkın Noel hazırlıklarına girişip girişmediğini kontrol etmek Lussi’nin işiydi. İşlerin yapılmadığını gördüğünde gelip herkesi korkutabilirdi. Olur da Lussi Gecesi dışarıdaysan Lussi gelir seni de alır götürürdü. Bu nedenle halk bu gecede evlere kapanır, yapılması gereken işleri tamamlardı. İşlerden biri çörek pişirmekti. Baharat olarak da safran ve zerdeçal kullanılırdı ki, çöreklerin sarı ve güzel bir rengi olsun. Sarı renk bu karanlık Lussia gecesinde yakılan mumlara bir göndermeydi. Ayrıca sarı renk bu karanlık günlerin kısa zaman sonra son bulacağını ve aydınlık günlere yeniden kavuşulacağını da müjdeliyordu.

Safranlı ya da zerdeçallı çörekler bugün de 13 aralıktaki Lusia Yortusu için pişirilir. Lussekedisi adı verilen bu çörekler kuru üzümlerle süslenirler.

Maleriet «Julereia» (1922) av Nils Bergslien viser et følge av underjordiske, vetter, nisser, trollkjerringer, drukkenbolter, drapsmenn og annet pakk gjennom et norsk gårdstun julenatta.

Nils Bergslien’e ait “Julereia” (1922) Norveç’teki bir çiftlik avlusunda Noel gecesi, yer altı varlıkları, elfler, cinler, troll cadıları, sarhoşlar, katiller ve diğer yaratıkları gösteren tablodur.

Lusia İlahisi

Sang om lys og mørket i anledning Luciadagen

Lussi’yi Anlatan Metne İlişkin Sorular

  1. Uzun Lusia Gecesinin ne olduğunu anlatır mısın?
  2. Lusia’nın kim olduğunu anlatır mısın?
  3. Halk neden Lusia’dan korkardı?
  4. Lusia’nın nasıl göründüğünü düşünüyorsan onu öyle resmettiğin bir resim çizer misin?
  5. Kuzey’in en uzun gecesi ne zaman?
  6. Lusia için yapılan çöreklere ne ad veriliyor?
  7. Çörek hamurunun rengi neyi sembolize ediyor?

Santa Lusia

13 aralık Kutsal Lusia ya da Santa Lusia anısına kutlanır. Lusia adı Latincede “ışık” anlamına gelen “lux” sözcüğünden gelmektedir. Lusia aşağı yukarı 300 yıllarında İtalya’daki Sicilya adasında yaşamıştır. Hıristiyandı ve İsa peygambere inanırdı. O zamanlar Hıristiyanlar Romalılar tarafından takip edilirlerdi. Lussia zengin bir Romalıyla nişalanlandırıldı; ancak o evlenmeyi reddetti. Romalı zengin adamın duyguları incinmişti. Şehirde yaşayanlara Lusia’nın bir Hıristiyan olduğunu anlatmaya karar verdi. Lusia bu nedenle Romalılarca cezalandırıldı ve şehit edildi. Şehit inandıkları yüzünden öldürülen kişiye denir. Lusia’nın iyiliğine ilişkin pek çok hikaye anlatılır. Belli bir zaman sonra o bir Hıristiyan azize olmuştur. Onun yaşadığı dönemde Hıristiyanlar kimliklerini gizlemek zorunda kalmışlardı. Bazıları karanlık yeraltı tünellerinde gizlenmişlerdi. Başlarına bir şamdan yerleştirerek tünelleri aydınlattılar. Hıristiyanlar bu karanlık zamanlarda kendilerine inanca giden yolu gösterenin bir kız çocuğu olan Lusia olduğuna inanırlar.

Barn som bærer lys og som går luciatog.
Illustrasjon: AdobeStock

Kimi yerlerde Lusia Yortusunda okullar ve anaokulları anma yaparlar. Çocuklar beyazlar giyinip Lusia kortejinde yürürler. Bir kişi kortejin önünde başında ışıklarla bezeli bir taçla yürümesi gelenektir. Diğerleri ellerinde mumla ya da yıldız figürleriyle onun peşisıra gidip Lusia ilahisini söylerler. Lusia kortejini izlemeleri için aileler ve misafirler davet edilirler. Kortej sonlanınca çocuklarla lussikedileri çörekleri yenir.

Video som viser Luciatog

Luciatog med luciasang på svensk synget av skolebarn

Santa Lusia Metnine İlişkin Sorular

  1. 13 Aralıkta yapılan kutlamayı anlatır mısın?
  2. Lusia Yortusu’nda kim anılır?
  3. Bu tarihte Norveç’te nasıl bir anma yapılır?
  4. Lusia adının anlamı nedir?
  5. Başka kişilerin anmalarının yapıldığı günlere örnek verebilir misin?
Illustrasjon av 5 barn som går i et tog med hvite klær og lyd på hodet i et  Luciatog
LUCIA-TOG