Hvordan oppstår jordskjelv? // زلزله چگونه رخ می دهد؟

Denne teksten om hvordan jordskjelv oppstår finnes på flere språk. Tanken er at teksten skal være et supplement til andre læremidler og andre aktiviteter i opplæringen. Det er altså ikke meningen at disse ressursene skal stå alene, men at de kan brukes i innledning til arbeid med temaet.

Teksten kan, for eksempel, brukes sammen med tospråklig lærer for å aktivere elevenes kunnskaper om temaet, og å bidra til at eleven lærer fagspråk.

Scroll nedover for å finne flere ressurser

پوسته زمین به هفت لایه بزرگ و چند لایه کوچکتر تقسیم می شود. این لایه ها در امتداد یکدیگر در حرکت هستند . لایه ها بسیار آهسته و تنها چند سانتی متر در سال حرکت می کنند. به این حرکات لایه ها رانش زمین گفته می شود . لایه های زمین می توانند از یکدیگر دور شوند، به سمت یکدیگر حرکت کنند و یا کنار هم بلغزند.

Illustrasjon som viser verdenskart med jordplatene markert. Alle kontinentene ligger på hver sin plate. Stillehavet og Antarktis ligger også på hver sin plate. Mellom de store platene ligger mindre plater. — تصویر یک نقشه جهانی را نشان می دهد که در آن لایه های زمین نشان داده شده است. لایه های خاکی بزرگ و کوچک وجود دارد. تمام قاره ها، علاوه بر اقیانوس آرام و قطب جنوب، هر کدام بر روی یک لایه بزرگ زمینی قرار دارند. بین لایه های بزرگ لایه های کوچکتری قرار دارد.AdobeStock

Illustrasjon av to jordplater som beveger seg langs med hverandre. — Jordplatene på bildet beveger seg langsmed hverandre. Hvis de setter seg fast i hverandre, samles det opp mye energi som kan utløse jordskjelv. Illustrasjon: AdobeStock

زلزله در خشکی

گاهی اوقات اتفاق می افتد که صفحاتی که به صورت جانبی نسبت به یکدیگر حرکت می کنند گیر می کنند. که این باعث از حرکت ایستادن لایه ها و ایجاد فشار آن ها به یکدیگر می شود. هنگامی که فشار افزایش می یابد، انرژی زیادی جمع می شود. در نهایت، لایه ها به طور ناگهانی از هم جدا می شوند و سپس انرژی آزاد می شود. مقداری از انرژی به گرما تبدیل می شود و مقداری به امواجی تبدیل می شود که لایه های زمین را به حرکت در می آورد. وقتی که این امواج قدرتمند باشند، لرزش زمین احساس می شود. این همان چیزی است که ما به آن زمین لرزه می گوییم.

زلزله اغلب در مرزهای بین صفحات زمین رخ می دهد. نقطه زیر پوسته زمین که در آن زمین لرزه ایجاد می شود، هیپومرکز یا کانون نامیده می شود. کانون زمین لرزه، نقطه ای از سطح زمین است که مستقیماً بالای هیپومرکز(نقطه منشا زلزله) قرار دارد.

تصویری که مرکز و کانون زمین لرزه را نشان می دهد توسط نورسر(NORSAR) تهیه شده و با مجوز تکثیر شده است.

برای اندازه گیری میزان انرژی آزاد شده می توان از لرزه نگار استفاده کرد. با مقایسه اطلاعات چندین لرزه نگار می توان اندازه زمین لرزه و محل شروع، یعنی کانون آن را محاسبه و پیدا کرد. مقیاس ریشتر را می توان برای توصیف بزرگی یک زلزله استفاده کرد. مقیاس ریشتر بین ۱ تا ۱۰ است و اگر زلزله قوی تر از ۶ باشد، می تواند خسارت بزرگی ایجاد کند.هشدار دادن در مورد زلزله قبل از وقوع آن تقریباً غیرممکن است، بنابراین برای افرادی که زلزله را تجربه می کنند، رسیدن به مکان امن دشوار است.