Valg og politiske partier // Wybory i partie polityczne
Nora właśnie skończyła 18 lat i może brać udział w głosowaniu. Nie jest pewna, która partia najbardziej jej odpowiada.
![En jente med sykkelhjelm på hodet, en sykkel i bakgrunn og flere ikoner visualiserer de ulike politiske partiene som finnes i Norge](https://morsmal.no/wp-content/uploads/2023/05/Flere-program.png)
![Illustrasjon av tre brosjyrer som skal vise et partiprogram](https://morsmal.no/wp-content/uploads/2023/05/Partiprogram-300x194.png)
Istnieje wiele różnych partii politycznych. Nora czyta programy partii, aby dowiedzieć się na kogo powinna głosować. Partie przygotowywują programy polityczne, żeby pokazać jakie mają poglądy i nad czym chcą pracować. Ponadto Nora śledzi gazety i telewizję przed wyborami. Tam przywódcy różnych partii spotykają się na debatach, podczas których omawiają ważne kwestie polityczne. Każda partia próbuje przekonać opinię publiczną, że powinna na nią głosować.
W Norwegii wybory odbywają się co dwa lata i istnieją ich dwa rodzaje. Wybory parlamentarne i wybory samorządowe odbywają się naprzemiennie. W wyborach parlamentarnych mogą głosować wszyscy obywatele Norwegii, którzy ukończyli 18 lat. Natomiast w wyborach samorządowych prawo do głosowania ma każdy, kto ukończył 18 lat i mieszka w Norwegii od co najmniej 3 lata.
![Bilde illusterer fordelingen av de polistiske partiene på Stortinget og en regjering](https://morsmal.no/wp-content/uploads/2023/05/regjeringen-1-1024x548.png)
W wyborach parlamentarnych głosuje się na to, która partia zdobędzie najwięcej przedstawicieli w Stortingu czyli norweskim parlamencie. Partie, które otrzymają najwięcej głosów, tworzą rząd i wybierają premiera. Parlament i rząd decydują o ważnych sprawach dotyczących całego kraju.
Jedną z najważniejszych kwestii dla Nory jest budowa większej liczby ścieżek rowerowych w jej okolicy. Takimi lokalnymi sprawami nie zajmuje się parlament ani rząd. Dlatego Norwegia ma demokrację lokalną. Lokalni politycy mają bliski kontakt z obywatelami, potrafią słuchać i dostosowywać politykę do potrzeb mieszkańców.
![Illustasjon av en jente på sykkel foran lokalpotitikere](https://morsmal.no/wp-content/uploads/2023/05/lokaldemokrati-1024x601.png)
W wyborach samorządowych wybierane są rady wojewódzkie i rady gmin. Rady wojewódzkie zarządzają województwem i pomagają wszystkim gminom we współpracy. Województwo odpowiada również m.in. za szkoły średnie, muzea oraz opiekę stomatologiczną dla wszystkich mieszkańców danego województwa.
![illustasjonen viser at fylkeskommunen har ansvar for videregpende skoler, museum og tannhelsetjeneste](https://morsmal.no/wp-content/uploads/2023/05/fylkesstyre-1-1024x585.png)
![Illustasjon som viser at kommunene har ansvar for skoler, sykehjem, sosialhjelp, barnehager og veier](https://morsmal.no/wp-content/uploads/2023/05/kommunen-har-ansvar-for-1-1024x572.png)
W gminach decydują rady gminy. Partie, które zdobędą najwięcej głosów zajmą miejsca w radzie gminy. Na czele każdej rady gminy stoi burmistrz. Gmina odpowiada m.in. za szkoły, domy opieki, pomoc społeczną, przedszkola i drogi. To rada gminy decyduje, czy zgodnie z życzeniem Nory ma powstać więcej ścieżek rowerowych.
Nora znajduje partię, która jest najbardziej zainteresowana ścieżkami rowerowymi i głosuje na nią w wyborach samorządowych. Jeśli partia zdobędzie wystarczającą liczbę głosów, będzie można budować nowe ścieżki rowerowe w gminie.
![Bilde viser en ordfører med kommunestyret](https://morsmal.no/wp-content/uploads/2023/05/ordforer-1-1024x572.png)
Lista słówek
Partiprogram | Program partii |
Oversikt over hva et politisk parti mener og vil jobbe for | Zarys tego, jakie poglądy ma dana partia i nad czym chce pracować |
Stortingsvalg | Wybory parlamentarne, wybory do Stortingu (norweskiego parlamentu) |
Valg av hvilke politiske partier som skal få plass på stortinget og danne regjering | Wybory partii politycznych, które otrzymają miejsce w Stortingu i utworzą rząd. |
Lokalvalg | Wybory samorządowe |
Valg av Fylkesting og kommunestyre | Wybory rady wojewódzkiej i rady gminy |
Fylke | Województwo |
Et geografisk område. Fylkene er delt opp i kommuner | Obszar geograficzny. Województwa podzielone są na gminy. |
Kommune | Gmina |
Et geografisk område. Norge har mange hundre kommuner | Obszar geograficzny. Norwegia ma wiele setek gmin. |